Μια Μελέτη Διερεύνησης της Πολλαπλής Νοημοσύνης σε Σχολικά Εγχειρίδια Επιλεγμένων Μαθημάτων Μέσης Εκπαίδευσης στο Ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών

Περίληψη

Η μελέτη αυτή περιγράφει με συντομία τη θεωρία των Πολλαπλών Τύπων Νοημοσύνης (ΠΤΝ) του Howard Gardner, η οποία υποστηρίζει τη θέση ότι η νοημοσύνη δεν είναι μονοδιάστατη και ενιαία –όπως αποτυπώνεται με τη μέτρηση του Δείκτη Νοημοσύνης (στα IQ tests) – αλλά συνίσταται από τουλάχιστον οκτώ διακριτούς Τύπους Νοημοσύνης (ΤΝ), καθιστώντας το άτομο μοναδικό μέσα στον πλουραλισμό των ικανοτήτων του. Δεδομένων των νομικών πλαισίων της χώρας μας για «ολόπλευρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων των μαθητών» αναμένεται ότι τα γνωστικά περιεχόμενα του προγράμματος σπουδών και οι δραστηριότητες που περιέχονται στα σχολικά εγχειρίδια θα είναι «πολυτροπικά», έτσι ώστε μέσω αυτών να διευκολύνονται οι εκπαιδευτικοί να καλλιεργούν το σύνολο των πολλαπλών διαστάσεων ανάπτυξης των μαθητών τους. Με βάση την ανωτέρω προσέγγιση διεξήχθη μια μελέτη ανάλυσης περιεχομένου σε επιλεγμένα σχολικά εγχειρίδια του προγράμματος σπουδών, προκειμένου να εξεταστεί πόσο «ευφυή» είναι τα σχολικά βιβλία και ποιοι ΤΝ αναδεικνύονται σε αυτά. Στο εν λόγω πλαίσιο, η παρούσα μελέτη διερευνά τον τρόπο με τον οποίο εκπροσωπούνται και προωθούνται οι οκτώ ΤΝ του Gardner σε επιλεγμένα σχολικά εγχειρίδια τάξεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης –της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Ιστορίας, τόσο στα βιβλία του μαθητή όσο και στα τετράδια εργασιών. Η ανάλυση αποκάλυψε ότι οι δραστηριότητες των παραπάνω εγχειριδίων δεν καλλιεργούν τους πολλαπλούς ΤΝ, ώστε να καλύπτουν σφαιρικά τις ανάγκες ανάπτυξης όλων των μαθητών. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι μόνο οι μαθητές που παρουσιάζουν το πλεονέκτημα να έχουν ευχέρεια σε συγκεκριμένους ΤΝ –π.χ. στη Γλωσσική και στη Λογικομαθηματική Νοημοσύνη– θα είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν με επιτυχία στις δραστηριότητες των εγχειριδίων που αναλύονται. Άλλο βασικό εύρημα της μελέτης αποτελεί η αποκάλυψη ότι οι δύο αυτοί ΤΝ κυριαρχούν σε όλα τα σχολικά εγχειρίδια που εξετάζονται, καθώς πουθενά οι ΠΤΝ δεν αναπτύσσονται σε όλο το φάσμα τους (8 ΤΝ) με εξαίρεση την κυρίαρχη παρουσία της Γλωσσικής και Λογικομαθηματικής Νοημοσύνης. Παρόμοια ευρήματα έχουν διαπιστωθεί σε προηγούμενες σχετικές μελέτες προγραμμάτων σπουδών και σχολικών εγχειριδίων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Συνιστάται, επομένως, κατά την υποχρεωτική εκπαίδευση να καλλιεργείται όλο το εύρος των ΤΝ στα σχολικά εγχειρίδια και τις δραστηριότητές των μαθητών, μέσω της πολλαπλής αναπαράστασης του διδακτικού περιεχομένου και των κατάλληλων στρατηγικών διδασκαλίας, καθώς και μέσω της ισότιμης ενεργοποίησης των «πυλών εισόδου» όλων των ΤΝ, όπως προτείνεται από τον ιδρυτή της θεωρίας, Howard Gardner.