Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται ως Μυθιστοριογραφική Συνέχεια του Αλέξη Ζορμπά

Περίληψη

Υπάρχει η τάση ανάμεσα στους κριτικούς να επισημαίνουν ασυνέχεια μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου μυθιστορήματος που έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης στη δεκαετία του ’40, δηλαδή ανάμεσα στο Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και το Ο Χριστός ξανασταυρώνεται. Η εργασία υποστηρίζει ότι τα δύο μυθιστορήματα μοιράζονται κοινά θέματα, όπως τα εξής: τη λειτουργία και τη σπουδαιότητα της τροφής· το θέμα των προσφύγων που έρχονται από την Ανατολή, το οποίο απαντά και σε άλλα έργα του Καζαντζάκη και που ο συγγραφέας το χειρίζεται από διαφορετική οπτική γωνία κάθε φορά και με διαφορετική έμφαση στα στοιχεία που το συγκροτούν· την υπαινικτική σύνδεση των προσφύγων και του ταξιδιού τους με τους Εβραίους, την Έξοδο από την Αίγυπτο και την πορεία προς τη Γη της Επαγγελίας· τον χωροχρονικό ορίζοντα του ετήσιου εορτασμού των Παθών, την αντίθεση ανάμεσα στην ακινησία και την αλλαγή κ.ά. Όσον αφορά τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στους χαρακτήρες, η εργασία πραγματεύεται τη σχέση ανάμεσα στον Ζορμπά και τον παπα-Φώτη και ειδικά ανάμεσα στον αφηγητή και τον Σταυριδάκη στον Αλέξη Ζορμπά και τον Μανωλιό στον Χριστό. Ένα άλλο θέμα είναι η ευρέως διαδεδομένη, αν όχι καθολική, άποψη ότι τα μυθιστορήματα του Καζαντζάκη συνιστούν απλές εφαρμογές ιδεών που απαντούν στην Ασκητική. Σε αυτές συμπεριλαμβάνουν την προγραμματική θεωρία για τα «δυο ρέματα της ζωής»: α) τον ανήφορο, που οδηγεί προς τη σύνθεση, τη ζωή, την αθανασία και β) τον κατήφορο, που οδηγεί προς τη διάλυση, την ύλη, τον θάνατο. Στην ανακοίνωση υποστηρίζεται ότι, ναι μεν ο ανήφορος και ο κατήφορος παίζουν ρόλο και στα δυο μυθιστορήματα, αλλά η μυθοπλασιακή τους «αξία» διαφέρει, καθώς έχει υποστεί μείζονες νοηματικές αλλαγές και ριζικές ανατροπές.