Ριζοσπαστικές οπτικές της «μη-ορθόδοξης» αριστεράς για τον αθλητισμό στην Ελλάδα στη δεκαετία του 1980
DOI:
https://doi.org/10.26248/sport-soc.vi3.1833Λέξεις-κλειδιά:
Αθλητισμός, Αριστερά, εμπορευματοποίηση, ιδεολογία, αλλοτρίωση, εξουσία, βία, Ολυμπιακοί ΑγώνεςΠερίληψη
Αξιοποιώντας πρωτογενή κείμενα αρθρογράφων της μη ορθόδοξης αριστεράς - ενός πολιτικού χώρου που ασκεί κριτική όχι μόνο στην καπιταλιστική κοινωνία αλλά και στο μοντέλο του υπαρκτού σοσιαλισμού- το κείμενο αυτό αναλύει τις αντιλήψεις αριστερών διανοούμενων για τον αθλητισμό τη δεκαετία του 1980. Σύμφωνα με τις ριζοσπαστικές κριτικές αυτών των συγγραφέων, τα σύγχρονα σπορ είναι εμποτισμένα με την εμπορευματική καταναλωτική λογική, προσανατολίζονται στις αξίες του ανταγωνισμού και την προσδοκία του ρεκόρ λειτουργώντας ως ένας ιδεολογικός μηχανισμός που εκβάλλει στην αλλοτρίωση των συμμετεχόντων και στην αφομοίωσή τους στην καπιταλιστική λογική. Σε μια περίοδο κατά την οποία η χώρα διεκδικεί τη διεξαγωγή της «Χρυσής Ολυμπιάδας» στην Αθήνα, τα διάφορα ρεύματα της μη ορθόδοξης αριστεράς εναντιώθηκαν σε αυτήν την προοπτική ασκώντας κριτική στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως δαπανηρά θεάματα που ενισχύουν τον καταναλωτισμό και την εμπορευματοποίηση του αθλητισμού. Η ανάλυση λόγου αυτών των κειμένων δείχνουν τη διάθεση προβληματοποίησης του αφηγήματος της «καθαρότητας» του αθλητισμού και του προσανατολισμού των δημόσιων πολιτικών των δυτικών φιλελεύθερων κοινωνιών στον αθλητισμό των υψηλών επιδόσεων αλλά και μια κριτική ματιά στις αθλητικές πρακτικές των σοσιαλιστικών κοινωνιών. Τα κείμενα αποκαλύπτουν προβληματισμούς, ανησυχίες και ζυμώσεις στους κύκλους της μη ορθόδοξης αριστεράς αλλά, παράλληλα, δείχνουν την αδυναμία προβολής ενός επεξεργασμένου εναλλακτικού μοντέλου ανάπτυξης του αθλητισμού στο συγκεκριμένο ιστορικό συγκείμενο.
Αναφορές
Ελληνόγλωσση
Ανώνυμος (1983). Κίνητρα για τον αθλητισμό. Ρήξη, 10, 9.
Ανώνυμος (1986). Μουντιάλ-Σπορ και εμπόρευμα. Ρήξη, 25, 70-72.
Ανώνυμος (1987). HELLAS EUROBASKET’87. Ρήξη, 29, 15.
Ανώνυμος (1988). Κίνηση για το μποϋκοτάζ των Ο.Α. της Σεούλ. Σχολιαστής, 60, 58-59.
Ανώνυμος (1990). Η αγέλη του ποδοσφαίρου. Ρήξη, 38, 65.
Αλτουσέρ, Λ. (1977). Θέσεις (μτφρ. Ξ. Γιαταγάνας). Θεμέλιο.
Αστερίου, Ε. και Λαμπάτος, Γ. (1995). Η αριστερή αντιπολίτευση στην Ελλάδα. Φιλίστωρ.
Βάσσος, Η. (1984). Οι σύγχρονοι ολυμπιακοί αγώνες. Μια ιστορική προσέγγιση. Επιστημονική Σκέψη, 18:64-79.
Βερναρδάκης, Χ. (χ.χ.). ΕΚΟΝ ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ-Β΄ Πανελλαδική 1978-1981: Μια ιστορική προσέγγιση. https://www.vernardakis.gr/article.php?id=197
Δ.Κ. & Θ.Π. (1988). Από πού θα φύγετε;. Σχολιαστής, 66, 48.
Ελεφάντης, Α. (1990). Βία στα γήπεδα. Ο Πολίτης, 103, 6-7.
Ελεφάντης, Α. (1987α). Ριμπάουντ και κλάξον. Ο Πολίτης, 80, 7-9.
Ελεφάντης, Α. (1987β). Η χρυσωμένη Ολυμπιάδα. Ο Πολίτης, 81, 9-10.
Ελεφάντης, Α. (1986). Βία στα γήπεδα. Ο Πολίτης, 73, 42-45.
Ζαϊμάκης, Γ. (2015). Θεωρητικά ρεύματα και προσεγγίσεις στην κοινωνιολογία του αθλητισμού. Στο Γ. Ζαϊμάκης & Ε. Φουρναράκη (Επιμ.), Κοινωνία και Αθλητισμός στην Ελλάδα (σελ. 89-130). Αλεξάνδρεια.
Ζαϊμάκης, Γ. (2013). Η πολιτική οικονομία του ποδοσφαίρου στην ύστερη νεωτερικότητα. Εμπορευματοποίηση, παγκοσμιοποίηση και αποικιοποίηση. Στο Γ. Ζαϊμάκης & Ν. Κοταρίδης (Επιμ.), Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών (σελ. 27-58). Πλέθρον.
Ζαϊμάκης, Γ. & Φουρναράκη, Ε. (2015). Εισαγωγή. Στο Γ. Ζαϊμάκης & Ε. Φουρναράκη (Επιμ.), Κοινωνία και αθλητισμός στην Ελλάδα (σελ. 9-39). Αλεξάνδρεια.
Ζουρναλής, Β. (1989). Η χρυσή ολυμπιάδα». Ο Πολίτης, 100, 5-7.
Fogel, F.J (1989). Ποδόσφαιρο: Προλεταριακό δράμα στη χώρα της Σιδηράς Κυρίας. Ρήξη, 35, 67-68.
Καμπερίδου, Ε. (2011). Κοινωνικό φύλο, κοινωνικό κεφάλαιο, πολυπολιτισμικότητα και αθλητισμός. Τελέθριον.
Κανέλλη, Λ. (1988, 11 Μαρτίου). ΠΡΟ-ΠΟ το εθνικό μας σπορ. Όλη η Ελλάδα κυνηγάει την τύχη. Το Βήμα.
Καστρινός, Θ. (1999). Ο αθλητισμός ως δημόσιος κίνδυνος. Παπαζήσης.
Καψάλης, Α., Μπαλτάς, Α. & Μπουκάλας, Π. (2010, 6 Ιουνίου). Το περιοδικό «Ο Πολίτης»: ένα εργαστήριο αριστερών ιδεών και αισθημάτων. Ενθέματα. https://enthemata.wordpress.com/2010/06/06/politis/
Κοταρίδης, Ν. (1996). Εισαγωγή. Στο Ν. Κοταρίδης (Επιμ.), Ρεμπέτες και ρεμπέτικο τραγούδι (σελ. 9-32). Πλέθρον.
Λαγός, Α. (1988, 10 Ιανουαρίου). «Αφοπλισμός» και στον αθλητισμό. Το Βήμα.
Λακιγιομί, Π. (2004). Για μια θεμελιακή κριτική του αθλητισμού. Στο Αθλητισμός, κουλτούρα και καταπίεση (σελ. 23-49). Εργατική Πάλη.
Λιβαδάς, Σ. (1987). «Η χρυσή Ολυμπιάδα». Εγγύηση για το ολοκληρωτικό τέλμα. Ο Πολίτης, 81, 18-19.
Λιβαδάς, Σ. (1988). Φίλαθλος-Ποδόσφαιρο-ΠΑΣΟΚ. Ο Πολίτης, 96, 10-11.
Λουκάκος, Α. & Βερνίκος, Κ. (1984α). 24η Ολυμπιάδα: Ο θρίαμβος των αναβολικών και του εθνικισμού. Σχολιαστής, 18, 41.
Λουκάκος, Α. & Βερνίκος, Κ. (1984β). Τα αναβολικά στην Ελλάδα. Σχολιαστής, 18, 42.
Μανιαδάκης, Γ. (1986). Θάνατος στο γήπεδο. Ο Πολίτης, 73, 15-16.
Μarcuse, H. (1971). Ο μονοδιάστατος άνθρωπος (μτφρ. Μ. Λυκούδης). Παπαζήσης.
Μαστραντώνης, Τ. (1987). Όχι στη μαύρη ολυμπιάδα. Σχολιαστής, 52, 6-7.
Μαχαίρας, Χ. (1988α). Χρυσή Ολυμπιάδα 1996: Η νέα μεγάλη ιδέα. Σχολιαστής, 62, 5-10.
Μαχαίρας, Χ. (1988β). Η ολυμπιάδα της αριστεράς. Σχολιαστής, 63, 2.
Μπερτό, Ζ. (2004). Αθλητική αγωγή και παιδαγωγικός αθλητισμός. Στο Αθλητισμός, κουλτούρα και καταπίεση (σελ. 94-127). Εργατική Πάλη.
Μπουκάλας, Π. (1979). Και τώρα οι αγώνες της Κυριακής. Ο Πολίτης, 27, 16-17.
Μπωντριγιάρ, Ζ. (2000). Η καταναλωτική κοινωνία (μτφρ.: Β. Τομανάς). Νησίδες.
Μπρομ, Μ.Ζ. (2004). Η πολιτική κοινωνιολογία του αθλητισμού. Στο Αθλητισμός, κουλτούρα και καταπίεση (σελ. 7-22). Εργατική Πάλη.
Ντεμπόρ, Γ. (1986). Η κοινωνία του θεάματος (μτφρ.: Β. Τομανάς). Εκδοτική Θεσσαλονίκης.
Παπαγιαννάκης, Μ. (1981). Το ατύχημα και η Αγία «αθλητική» οικογένεια. Ο Πολίτης, 40, 7-9.
Παπακωνσταντίνου, Θ. (1990). Ο μαζοχισμός της επίσημης αθλητικής πολιτικής. Ρήξη, 38, 62-64.
Πλατύς, Θ. (Επιμ.) (1988α). Gate 54. Σχολιαστής, 58, 54-55.
Πλατύς, Θ. (Επιμ.) (1988β). Το αριστερό καρναβάλι για τα γεγονότα της Πάτρα. Σχολιαστής, 61, 60-61.
Πλατύς, Θ. (Επιμ.) (1988γ). Η κοινωνία των κολίγων και των κολλητών. Σχολιαστής, 64, 54-55.
Πλατύς, Θ. (Επιμ.) (1988δ). Η κοινωνία των κολίγων και των κολλητών. Σχολιαστής, 71, 48.
Πλατύς, Θ. (Επιμ.) (1987α). Στο πνεύμα του Γκορμπατσώφ. ΕΣΣΔ: Ποδόσφαιρο και ιδιωτική πρωτοβουλία. Σχολιαστής, 53, 44.
Πλατύς, Θ. (Επιμ.) (1987β). Gate 58. Επινοείστε νέες διαστροφές. Σχολιαστής, 57, 58-59.
Ραμονέ, Ι. (1990). Το ποδόσφαιρο σημαίνει πόλεμος. Ο Πολίτης, 107, 34-36.
Ράπτης, Μ. (2013). Ο Τρότσκι και οι επίγονοι. Ποντίκι.
Σταμίρης, Γ. Πανόραμα του ελληνικού αθλητισμού (Ανθολογία από τον Ελληνικό Τύπο: 1894-1990). Αθήνα: Ζήτα.
Yenan, Β. (1984). Τα δύο πρόσωπα του φασισμού: Κουμπερντέν και Χίτλερ. Σχολιαστής, 17, 14-15.
Υπέρμαχος, Τ. (1983). Στημένα παιχνίδια. Η Ιστορία συνεχίζεται. Σχολιαστής, 4, 26.
Vinnai, P. (1978). Το ποδόσφαιρο ως ιδεολογία (μτφρ.: Γ. Νταλιάνης). Διεθνής Βιβλιοθήκη.
Φουκώ, Μ. (1991). Η μικροφυσική της εξουσίας (μτφρ.: Λ. Τρουλινού). Ύψιλον.
Φουρναράκη, Ε. (2004). Ένα κείμενο, μια ιστορία: για το γαλλικό ρεύμα της κριτικής θεωρίας των σπορ. Σύγχρονα θέματα, 85, 34-41.
Χουμεριανός, Μ. & Τσούμας (2022). Αθλητισμός και πολιτικές ταυτότητες: εργατικός αθλητισμός και συλλογικές δράσεις στο Βόλο του Μεσοπολέμου. Δοκιμές, 25-26, 333-336.
Ψαρράς, Δ. (1987). Ολυμπιστές όλων των χωρών. Σχολιαστής, 52, 8-9.
Ξενόγλωσση
Baltas, A. (2021). Football clubs, social changes, and political disputes in interwar Greece. The International Journal of the History of Sport, 37(11), 992-1006. https://doi.org/10.1080/09523367.2020.1844186
Bourdieu, P. (1998). L’ Etat, l’ economie et le sport. In R. Lenoir (Ed.) Football et Sociétés (pp. 13-19). Credhess.
Braun, V., Clarke, V. & Weate, P. (2016). Using thematic analysis in sport and exercise research. In B. Smith & A. C. Sparkes (Eds.), Routledge handbook of qualitative research in sport and exercise (pp. 191-205). Routledge.
Brohm, M-J. (1993). Les meutes sportives. L’ Harmattan.
Brohm, M-J. (1995a). Olympism et national- socialisme: Un exemple de collaboration politique. In F. Baillette, & J.-M. Brohm (Eds.) Quel Corps? Critique de la modernité sportive (pp. 223-239). Editions de la passion.
Brohm, M-J. (1995b). La violence suicidaire du sport de competition: competitions suicidaires et suicides competitifes. In Critique de la modernité sportive (pp. 305-320). Les editions de la passion.
Espy, R. (1979). The politics of the Olympic games. University of California Press.
Gounot, A. (2001). Sport or political organization? Structures and characteristics of the Red Sport International, 1921-1937. Journal of Sport History, 28(1), 23-39. http://www.jstor.org/stable/43609830
Hargreaves, J. (1994). Sporting females. Critical issues in the history and sociology of women’ s sports. Routledge.
Keys, B. (2018). Political protection: The International Olympic Committee’ s UN Diplomacy in the 1980s. The International Journal of the History of Sport, 34 (11), 1161-1178. http://doi:10.1080/09523367.2017.1402764 .
Keys, B. (2003). Soviet sport and transnational mass culture in the 1930s. Journal of Contemporary History, 38, 413-434. https://doi.org/10.1177/0022009403038003005
Parks, J. (2009). Red sport, red tape: The Olympic games, the Soviet sports bureaucracy, and the cold war, 1952-1980. Unpublished dissertation. Chapel Hill.
Tsoukala, A. (2011). ‘Timing ‘dangerousness’: football crowd disorder in the Italian and Greek press. Sport in Society, 14(5), 598–611. https://doi:10.1080/17430437.2011.574360
Λήψεις
Δημοσίευση
Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
Τεύχος
Ενότητα
Άδεια
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
