Αθλητισμός και κακοποιητικές συμπεριφορές: Η περίπτωση ανήλικων αθλητών και αθλητριών της ενόργανης γυμναστικής στην Ελλάδα
DOI:
https://doi.org/10.26248/sport-soc.vi1.1628Λέξεις-κλειδιά:
Ενόργανη γυμναστική, ανήλικοι αθλητές/τριες, σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική κακοποίηση, κανονικοποίηση, ΕλλάδαΠερίληψη
Τον Απρίλιο του 2021 πρώην αθλητές και αθλήτριες, μέλη της ελληνικής εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής, κατήγγειλαν σωματική και λεκτική βία, εκβιασμούς, τιμωρίες και προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας από τους προπονητές και προπονήτριές τους. Τον Ιανουάριο του 2022 στα παραπάνω προστέθηκε καταγγελία για σεξουαλική κακοποίηση πρώην αθλήτριας από τον προπονητή/τριά της. Επιχειρώντας την αποκωδικοποίηση του φαινομένου της κακοποίησης ανήλικων αθλητών/τριών στην ενόργανη γυμναστική, ειδικότερα στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα με υλικό από οκτώ ημιδομημένες συνεντεύξεις, εφτά πρώην αθλητριών και ενός αθλητή, που είχαν διατελέσει μέλη της ελληνικής εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής και οι οποίοι μίλησαν για την πορεία τους στο πεδίο και όσα βίωσαν. Μέσα από τις απαντήσεις των αθλητών/τριών αναζητήθη- κε ο τρόπος με τον οποίο οι αθλητές/τριες βιώνουν και ερμηνεύουν τη βία του προπονητή/ τριας και πώς την αντιμετωπίζουν αλλά και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται τις ιεραρχικές σχέσεις με τους προπονητές/προπονήτριες και τη θέση τους μέσα στο πεδίο της ενόργανης γυμναστικής. Η μέθοδος της θεματικής ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε για την αναζήτηση των απαντήσεων στα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν. Η έρευνα εστιάζει στην προπονητική βία ως «συμβολική» βία, που τείνει να «παραγνωρίζεται» από τους αθλητές/τριες ως τέτοια. Η εξουσία του προπονητή αναδείχθηκε ως ένας από τους βασικούς παράγοντες που καθιστούν τους αθλητές/τριες «υπάκουα σώματα», παραγωγικά και ωφέλιμα αθλητικά, με τη στρατολόγηση πανοπτικών μηχανισμών και υπό τη δράση ενός ισχυρού dispositif που αναπτύσσεται εντός του πεδίου της ενόργανης γυμναστικής. Στο άρθρο υποστηρίζεται ότι στις περιπτώσεις που μελετήθηκαν η σταδιοδρομία των αθλητών και αθλητριών της ενόργανης γυμναστικής σε επίπεδο πρωταθλητισμού εμπεριείχε την εγκαθίδρυση μίας γνωσιολογικής τάξης, η οποία τελικά απέκρυπτε τη βία των σχέσεων εξουσίας που αναπτύσσονταν στο πεδίο της ενόργανης γυμναστικής τη στιγμή που ασκούνταν.
Αναφορές
Bourdieu, P. (1999).Γλώσσα και συμβολική εξουσία. Αθήνα: Ινστιτούτο του Βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα.
Bourdieu, P. (2006). Η αίσθηση της πρακτικής (μτφρ. Θ. Παραδέλλη). Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Bourdieu, P. (2019). Η ανδρική κυριαρχία. Αθήνα: Πατάκη.
Foucault, M. (1989). Επιτήρηση και τιμωρία: η γέννηση της φυλακής (μτφρ. Χατζηδήμου Κ. - Ράλλη Ι.). Αθήνα: Ράππα.
Foucault, M. (2011). Ιστορία της σεξουαλικότητας. Η βούληση για γνώση. Αθήνα: Πλέθρον.
Smart, B. (2003a). Michel Foucault: υποκείμενα εξουσίας, αντικείμενα γνώσης. Στο Μ. Πετμεζίδου (επιμ.), Σύγχρονη κοινωνική θεωρία, τ. ΙΙ. (σελ. 167-223). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Πουρκός, Μ. (2017). Η ενσώματη στροφή στις κοινωνικές επιστήμες: Το σώμα ως τόπος βιωμάτων, ταυτοτήτων και κοινωνικών νοημάτων. Στο Μ. Πουρκός (επιμ.) Το σώμα ως τόπος βιωμάτων, ταυτοτήτων και κοινωνικών νοημάτων (σελ. 39-84). Αθήνα: Οκτώ
Σιαμανδούρας, Σ. (2011). Dispositif: γενεαλογία και μετάφραση. Νέα Εστία, 1843: 666-673.
Barker-Ruchti, N. and Tinning, R. (2010). Foucault in leotards: corporeal discipline in women’s artistic gymnastics. Sociology of Sport Journal 27: 229-250. Https://doi:10.1123/ssj.27.3.229
Barker-Ruchti, N. (2009). Ballerinas and pixies: a genealogy of the changing female gymnastics body. The International Journal of the History of Sport 26 (1): 45-62. Https://doi:10.1080/09523360802500089
Besnier, N. and Brownell, S. (2012). Sport, modernity, and the body. Annual Review of Anthropology 41: 443-459. Https://doi:10.1146/annurev-anthro-092611-145934
Brackenridge, C. (1997). “He owned me basically...”: women’s experience of sexual abuse in sport. International Review for the Sociology of Sport 32 (2): 115-130. Https://doi:10.1177/101269097032002001
Brackenridge, C. (2001). Spoilsports. Understanding and preventing sexual exploitation in sport. London: Routledge.
Brackenridge, C. and Kirby, S. (1997). Playing safe: assessing the risk of sexual abuse to elite child athletes. International Review for the Sociology of Sport32(4): 407–418. Https://doi:10.1177/101269097032004005
Cervin, G. (2020a). Acrobatisation and establishment of pixie-style women’s artistic gymnastics. In N. Barker-Ruchti, C. Stewart and G. Kerr (eds), Women’s artistic gymnastics. Socio-cultural perspectives (pp. 11-23). London and New York: Routledge.
Cervin, G. (2020b). Perfectionisation of women’s artistic gymnastics. In N. Barker-Ruchti, C. Stewart and G. Kerr (eds), Women’s αrtistic gymnastics. Socio-cultural perspectives (pp. 24-34). London and New York: Routledge.
Cervin, G., Booth, E. and Simion D.L. (2020). The commercialisation of women’s artistic gymnastics since the 1980s. In N. Barker-Ruchti, C. Stewart and G. Kerr (eds), Women’s artistic gymnastics. Socio-cultural perspectives (pp. 35-50). London and New York: Routledge.
Cole, C.L., Giardina D. and Andrews D. (2004). Michel Foucault: studies of power and sport. In R. Giulianotti (ed.), Sport and modern social theorists (pp. 207-223). New York: Palgrave Macmillan.
Foucault, M. (1994). Dits et écrits III. Paris: Gallimard
Gervis, M. and Dunn, N. (2004). The emotional abuse of elite child athletes by their coaches. Child Abuse Review 13: 215-223. Https://doi:10.1002/car.843
Hargreaves, J. (1985). The body, sport and power relations. The Sociological Review 33 (1): 139-159. Https://doi:10.1111/j.1467-954X.1985.tb0330
Hartill, M., Rulofs, B., Lang, M., Vertommen, T., Allroggen, M., Cirera, E., Diketmueller, R., Kampen, J., Kohl, A., Martin, M., Nanu, I., Neeten, M., Sage, D. and Stativa, E. (2021). Cases: Child abuse in sport: european statistics – Project Report. Ormskirk, UK: Edge Hill University.
Kavanagh, E., Adams, A., Lock, D., Stewart, C. and Cleland, J. (2019). Managing abuse in sport: An introduction to the special issue. Sport Management Review 23(1): 1-7 Https://doi:.org/10.1016/j. smr.2019.12.002
Kerr, R., Barker-Ruchti, N., Booth, E., Cavallerio, F., Dimitriu, D., Cervin, G., Nunomura M. and Smits Fr. (2020). Diversification of WAG since the fall of communism. In N. Barker-Ruchti, C. Stewart and G. Kerr (eds), Women’s artistic gymnastics. Socio-cultural perspectives (pp. 51-64). London and New York: Routledge
Lord, R. and Stewart, C. (2020). Trampoline gymnasts’ body-self narratives of the leotard: a seamless fit?. In N. Barker-Ruchti, C. Stewart and G. Kerr (eds), Women’s artistic gymnastics. Socio-cultural perspectives (pp. 117-120). London and New York: Routledge
McMahon, J., (2021). Eating disorders and disordered eating in sport. The hidden role of sporting organisations and how the cycle can be broken. In M. Lang (eds), Routledge handbook of athlete welfare (pp. 173-179). New York: Routledge
McPherson L., Long M., Nicholson M., Cameron N., Atkins P. and Morris M.E. (2016). Secrecy surrounding the physical abuse of child athletes in Australia. Australian Social Work 70 (1): 42-53. Https://doi:10.1080/0312407X.2016.1142589
Pinheiro, M.C., Pimenta, N., Resende, R. and Malcolm D. (2014). Gymnastics and child abuse: an analysis of former international Portuguese female artistic gymnasts. Sport, Education and Society 19 (4): 435-450. Https://doi:10.1080/13573322.2012.679730
Roberts, V., Sojo, V. and Grant, F. (2020). Organisational factors and non-accidental violence in sport: A systematic review. Sport Management Review 23 (1): 8-27. Https://doi:10.1016/j.smr.2019.03.001
Rulofs, B. (2014). Assessing the sociology of sport: On gender-based violence and child maltreatment in sport. International Review for the Sociology of Sport 50 (4-5): 580-584. Https://doi:10.1177/1012690214552333
Ryan, J., (2000). Little girls in pretty boxes – the making and breaking of elite gymnasts and figure skaters. New York: Warner Books
Smart, B. (2003b). Michel Foucault. London: Taylor & Francis e-Library
Stafford, A., Alexander, K. and Fry, D. (2013). Playing through pain: children and young people’s experiences on physical aggression and violence in sport. Child Abuse Review 22: 287-299. Https://doi: 10.1002/car.2289
Stirling, A. and Kerr, G. (2009). Abused athletes’ perceptions of the coach-athlete relationship. Sport in Society: Cultures, Commerce, Media, Politics 12 (2): 227-239. Https://doi:10.1080/17430430802591019
Summit, R. (1983). The child sexual abuse accommodation syndrome. Child Abuse & Neglect 7: 177-193. Https://doi:10.1016/0145-2134(83)90070-4
Λήψεις
Δημοσίευση
Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
Τεύχος
Ενότητα
Άδεια
Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.
