Μαθαίνοντας τα γράμματα της αλφαβήτα στη Βυζαντινή Αίγυπτο (Papyrus Universitatis Cretensis inν. 5)

Περίληψη

Ο πάπυρος του Πανεπιστημίου Κρήτης με αριθμό ευρετηρίου 5 (Papyrus Universitatis Cretensis inv. 5) προέρχεται από την Αίγυπτο, αλλά δεν αναφέρεται ο ακριβής τόπος εύρεσης. Χρονολογείται στην ύστερη Βυζαντινή περίοδο (6ος - 7ος αι. μ.Χ.). Αποκόπηκε από έναν παλαιότερα χρησιμοποιημένο πάπυρο και είναι παλίμψηστος στη μία του πλευρά. Στην πλευρά Α διασώζει την άσκηση ενός μαθητή κατά την οποία έπρεπε να γράψει τα 24 γράμματα του ελληνικού και τα 6 γράμματα του κοπτικού αλφαβήτου με τη συνήθη ακολουθία τους. Στην πλευρά Β ένας άλλος (ή ο ίδιος) μαθητής δοκιμάστηκε σε έναν άλλο τύπο άσκησης, στο σχηματισμό ζευγών των πρώτων και τελευταίων γραμμάτων, ακολουθώντας μία συγκεκριμένη σειρά, το πρώτο με το τελευταίο, το δεύτερο με το προτελευταίο κτλ. Η άσκηση αυτή τελείωσε μετά το έκτο ζεύγος, έχοντας προβεί σε ορισμένα λάθη (στο πέμπτο και έκτο ζεύγος, ΕΤ και ΖΡ αντί του σωστού ΕΥ, ΖΤ, ΗC και ΘΡ), που δικαιολογούνται μόνο αν υποθέσουμε ότι κοιτούσε (κρυφά, προσπαθώντας να ξεγελάσει το δάσκαλό του ή φανερά, με προτροπή του δασκάλου του) την πλευρά Α, όπου είχε κάποια άλλα λάθη. Στη συνέχεια έγραψε έναν τρίτο τύπο άσκησης· συγκεκριμένα του ζητήθηκε να γράψει με αντίστροφη ακολουθία τα υπόλοιπα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου που δεν είχαν ζευγαρωθεί στην προηγούμενη άσκηση, δηλ. από το Π μέχρι το Η. Ο πάπυρος αυτός είναι ο μόνος έως σήμερα που διασώζει και τους τρεις διαφορετικούς τύπους ασκήσεων αλφαβήτου και ο μόνος που χρησιμοποιείται και στις δύο πλευρές του για το σκοπό αυτό.