Ανοιχτότητα των σχεδιασμών και ηθικές αξίες: Σκιαγραφώντας ένα νέο ηθικό πλαίσιο για το τεχνολογικό μέλλον μας

Περίληψη

Το παρόν κείμενο παρουσιάζει ένα νέο ηθικό πλαίσιο για τις σημερινές και μελλοντικές τεχνολογικές κοινωνίες. Παρά τον πολλαπλασιασμό των μελετών στο πλαίσιο των Σπουδών Επιστήμης και Τεχνολογίας, καθώς και των κριτικών φιλοσοφικών προσεγγίσεων της τεχνολογίας, η επιρροή του τεχνολογικού ντετερμινισμού παραμένει ισχυρή σήμερα εκτοπίζοντας από το πεδίο της τεχνολογίας τις ηθικές κρίσεις. Στο παρόν κείμενο, υποστηρίζω την ενσωμάτωση μιας φιλοσοφίας της τεχνολογίας που αμφισβητεί τον τεχνολογικό ντετερμινισμό ως προϋπόθεση για τη διατύπωση μιας συνεκτικής ηθικής σήμερα. Υποστηρίζω ότι οι πολλά υποσχόμενες ηθικές θεωρήσεις διανοητών όπως ο Hans Jonas και η Corine Pelluchon, αν και εξαιρετικής σημασίας, δεν δίνουν την απαιτούμενη έμφαση στην ηθικοποίηση των τεχνολογικών σχεδιασμών ή στην πολιτικοποίηση της τεχνολογίας. Το επιχείρημά μου αποκτά και πρακτικό έρεισμα, λόγω της ανάδυσης σήμερα των «ανοικτών τεχνολογιών» που λειτουργούν στο πλαίσιο των παραδειγμάτων των «κοινών» και της προσέγγισης «ηθικής εκ σχεδιασμού». Αυτές οι εξελίξεις, υποστηρίζω, υπόσχονται την προώθηση των οραμάτων που περιγράφουν φιλόσοφοι όπως ο Peter-Paul Verbeek και ο Andrew Feenberg. Κεντρικός στόχος του κειμένου είναι η πρόταση διεύρυνσης και ενίσχυσης των σύγχρονων ηθικών θεωριών, όπως εκείνες του Jonas και της Pelluchon μέσα από το πρίσμα μιας φιλοσοφίας της τεχνολογίας, η οποία ενσωματώνει την ηθική παρέμβαση σε ανοικτούς τεχνολογικούς σχεδιασμούς που παραδοσιακά θεωρούνταν ντετερμινιστικοί και κλειστοί.