Mala conscientia στην Επιστολή 97 του Σενέκα: μια συνομιλία με τον Κικέρωνα και τον Επίκουρο

Περίληψη

Στο corpus του Σενέκα υπάρχουν αρκετές αναφορές στον τρόπο με τον οποίο η «συνείδηση» (conscientia) εγείρει πάθη που συνδέονται με μια «εσωτερική» αξιολόγηση των σκέψεων και των πράξεών μας. Το άρθρο προσφέρει μια ανάγνωση της Επιστολής 97 του Σενέκα, που αποτελεί την εκτενέστερη μαρτυρία στο έργο του σχετικά με το φαινόμενο της «ένοχης συνείδησης». Υποστηρίζεται πως ο Σενέκας έχει επηρεαστεί στη διατύπωση των σκέψεών του περί της mala conscientia από τον Κικέρωνα και, κυρίως, από το έργο του Περί Νόμων (De Legibus). Η επιρροή εντοπίζεται όχι μόνο στην κοινή τους αναφορά στην περίπτωση του Κλωδίου αλλά και στη φιλοσοφική εξήγηση του φαινομένου της «ένοχης συνείδησης». Τόσο ο Κικέρωνας όσο και ο Σενέκας, στο πλαίσιο μιας διαλεκτικής αντιπαράθεσης με επικούρειες απόψεις, υποστηρίζουν την άποψη πως η «ένοχη συνείδηση» εδράζεται πρωτίστως σε μια «φυσική» και εγγενή πηγή ηθικής γνώσης και όχι στην επίγνωση των συνεπειών των πράξεών μας. Τέλος, αναδεικνύεται το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Σενέκα για τον τρόπο με τον οποίο η επικούρεια σκέψη ανέδειξε τις ψυχολογικές εκδηλώσεις της «ένοχης συνείδησης».