La parole fait le mur

Abstract

Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ των πανεπιστημιακών κτηρίων συνιστά πράξη παραβίασης που ανατρέπει τη συνήθη τάξη. Μια τέτοια ανατροπή απαιτεί αιτιολόγηση: αυτόν τον στόχο υπηρετούν τα γκράφιτι, τα συνθήματα και τα γραπτά όλων των τύπων, με τα οποία καλύπτουν τους τοίχους οι καταληψίες.
Το υπό κατάληψη πανεπιστήμιο δεν είναι ένας χώρος ειρηνικός στον οποίο γίνεται γιορτή, όσο και αν η παραβίαση προκαλεί μια συναισθηματική φόρτιση που εκτονώνεται συχνά με περισσότερες μορφές ξεφαντώματος. Είναι κυρίως ένας τόπος στον οποίο είναι έντονοι οι αγώνες για να επιβάλει κανείς την κυριαρχία του και να την κάνει γνωστή στους άλλους φοιτητές, στους διδάσκοντες, στους διαχειριστές του πανεπιστημίου, στους δημοσιογράφους, που δεν μπορούν να λείπουν από παρόμοια γεγονότα.
Ένα πανεπιστήμιο υπό κατάληψη γίνεται δηλαδή ένας χώρος όπου φοιτητές και φοιτήτριες μπορούν να ακουστούν αφήνοντας ένα ίχνος – το γκράφιτι, το γραμμένο σύνθημα στις ποικίλες μορφές του – αλλά και ένας χώρος αγώνα για να επιβάλει ο καθένας το όραμά του για τον κόσμο και να επιβληθεί ο ίδιος ως εκπρόσωπος αυτού του οράματος.
Οι αναπαραστάσεις που έχει καθένας για τον εαυτό του, για τους άλλους και για την οργάνωση του κοινωνικού κόσμου εκφράζονται εδώ μέσα από τα γραφικά. Η παραγωγή των συνθημάτων και των άλλων γραπτών στους τοίχους μπορεί να θεωρηθεί μια υπέρθεση και διασταύρωση περισσότερων τύπων εγγραφών, έργων πολύ διαφοροποιημένων ομάδων φοιτητών, που η καθεμία προσπαθεί να επιβάλει τη δική της πρόσληψη του κόσμου. Ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, πρόκειται για διατομές/διασταυρώσεις και αντιθέσεις διαφοροποιημένων «γλωσσικών αγορών», όπως τις έχει ορίσει ο Pierre Bourdieu, όπου κάθε ομάδα προσπαθεί να γνωστοποιήσει τον τρόπο της να μιλά για τον κοινωνικό κόσμο.
Πιο συγκεκριμένα, τρεις είναι οι ομάδες, δηλαδή οι αγορές που διατέμνονται: η «ακτιβιστική αγορά», η «πανεπιστημιακή αγορά», η «κοσμική αγορά» («marché profane»). Οι τρεις αυτές αγορές αντιπαρατίθενται, συγκρούονται, για να μονοπωλήσουν τους πλέον ορατούς κοινόχρηστους χώρους… με διαφορετικούς εξάλλου τρόπους ανάλογα με τις κοινωνικές συνάφειες. Με την έννοια αυτή, οι γραφικές παραγωγές του 2006 – για τον αγώνα ενάντια σε έναν ελάχιστο μισθό για τους νέους – δεν μοιάζουν σε τίποτε με εκείνες του 2009 – για τον αγώνα ενάντια στη μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων. Στη συγκεκριμένη παραγωγή γραφικών οι συλλογικές εκφράσεις μικρών ομάδων καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο. Η προέλευση των γραπτών παραθέσεων στους τοίχους ανιχνεύεται συνήθως στην ιστορία της ποίησης και συχνά στα βαθιά ίχνη του σουρεαλισμού. Έτσι, η συλλογική μνήμη αναμειγνύεται με την ουτοπία. Στον αναβρασμό της κατάληψης, «το εφικτό», όπως έλεγε ο Baudelaire, «είναι ένας από τους τόπους του αληθινού».