Démographie et Politique chez Aristote : de la poluanthropia à la critique de la démocratie extrême

Abstract

ΣΤΟ 7ο ΒΙΒΛΙΟ των Πολιτικῶν, όταν ο Αριστοτέλης πραγματεύεται το ζήτημα των δημογραφικών όρων συγκρότησης της άριστης πολιτείας, ασκεί έντονη κριτική στο φαινόμενο της πολυανθρωπίας λόγω των παρενεργειών που αυτό προκαλεί στην πολιτική λειτουργία μιας πόλης. Στην παρούσα εργασία επιχειρούμε να διερευνήσουμε εάν και σε ποιο βαθμό η ίδια η πραγματικότητα, τουλάχιστον έτσι όπως την παρατηρεί και την ερμηνεύει ο ίδιος ο φιλόσοφος, αποτελεί σύμμαχό του στην πολεμική του εναντίον της πολυανθρωπίας. Από την ανάλυσή μας προκύπτει ότι ο Σταγειρίτης θεμελιώνει εμπειρικά τη θέση του για τον παθογόνο χαρακτήρα της πολυανθρωπίας στo παράδειγμα των δημοκρατικών πόλεων της εποχής του και κυρίως της Αθήνας, της κατεξοχήν πολυάνθρωπης πόλης της ελληνικής Αρχαιότητας, η κοινωνικο-πολιτική ιστορία της οποίας έρχεται για εκείνον να επιβεβαιώσει ότι ο υπερπληθυσμός αποτελεί όντως ένα δημογραφικό φαινόμενο που πυροδοτεί την αύξηση της φτώχειας και κατ’ επέκταση την κοινωνική πόλωση μεταξύ πλουσίων και φτωχών, λόγω της δυσανάλογης αριθμητικής αύξησης των τελευταίων, οδηγώντας έτσι αναπόφευκτα στην έξαρση της δημαγωγίας και στην εγκαθίδρυση της ακραίας δημοκρατίας.